Darowizną nazywane jest nieodpłatne przekazanie określonego składnika majątku innej osobie. W zdecydowanej większości przypadków wiąże się to z koniecznością opłacania podatku od spadków i darowizn. Zazwyczaj jego stawka jest dość wysoka i może wynosić nawet 20% przekazywanej sumy.
Jednak w niektórych sytuacjach darowizna nie podlega opodatkowaniu, na przykład jeżeli jest przeprowadzana w najbliższej rodzinie. Wsparcie finansowe lub materialne otrzymane od rodziców może być niezwykle pomocne, dlatego warto poznać prawa i obowiązki podatkowe przysługujące zarówno obdarowywanym, jak i darczyńcom.
Opracowano na podstawie artykułu „Darowizna: Jak legalnie przekazać pieniądze rodzinie i nie zapłacić podatku?” z bloga ZaradnyFinansowo.pl
Grupy podatkowe a darowizna
W przypadku darowizny w najbliższej rodzinie, bardzo duże znaczenie ma przynależność do jednej z trzech grup podatkowych. W pierwszej z nich znajdują się najbliżsi krewni, tacy jak małżonkowie, dzieci, wnuki i prawnuki, a także rodzice, dziadkowie oraz pradziadkowie. Grupa ta uwzględnia również rodzeństwo, pasierbów, zięciów, ojczymów, teściów itd. Kwota darowizny zwolnionej od podatku wynosi w ich przypadku 9637 zł. W drugiej grupie grupie znajdują się dalsi krewni, a w trzeciej wszyscy pozostali nabywcy. Kwota zwolniona od podatku w tych grupach wynosi kolejno 7276 zł i 4902 zł. W pierwszej grupie podatkowej wyróżnia się dodatkowo tzw. grupę zerową, do której zalicza się małżonek, zstępni oraz wstępni, a także rodzeństwo, ojczym i macocha. Osoby nie należące do grupy zerowej zobowiązane są zapłacić podatek od darowizny, jeżeli jej wysokość przekracza sumę 9637 zł. Natomiast darowizny dokonywane między osobami znajdującymi się w grupie zerowej są całkowicie zwolnione z płacenia podatku. Jednakże w przypadku przekazania darowizny o wartości większej niż 9637 zł, konieczne jest udokumentowanie jej oraz złożenie w urzędzie skarbowym. Podatnik jest do tego zobowiązany w terminie sześciu miesięcy od momentu otrzymania darowizny.
Opodatkowanie darowizny z punktu widzenia obdarownego
Jeżeli osoba znajdująca się w grupie zerowej nie zgłosi faktu otrzymania darowizny po otrzymaniu kwoty wyższej od 9637 zł, majątek ten zaczyna podlegać opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Obdarowany jest więc w takiej sytuacji zobowiązany do złożenia deklaracji oraz uiszczenia podatku. W przypadku sporządzenia umowy darowizny bezpośrednio przez notariusza, obdarowana osoba należąca do grupy zerowej nie ma obowiązku zgłoszenia nabycia otrzymanego majątku. Nie istnieją ograniczenia w kwestii wielkości kwoty zwalniającej od podatku czy też limitu wysokości możliwej do przekazania darowizny dla krewnego z grupy zerowej. Nie funkcjonują również żadne warunki określające jej zbycie lub wykorzystanie. Jednak w przypadku chęci wykorzystania przez obdarowanego otrzymanej kwoty na cele związane z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej, osoba ta powinna sporządzić dokument włączający składnik majątku lub środek trwały na potrzeby odpowiedniej ewidencji. Nie jest natomiast konieczne wykazywanie przychodu z tytułu otrzymania darowizny czy też opłacenie podatku dochodowego.
Podatek od darowizny – obowiązki rodziców
Darowizna przekazywana przez rodzica wymaga od niego podjęcia pewnych działań praktycznie jedynie w przypadku prowadzenia przez niego specyficznej działalności gospodarczej. Jeżeli darowizna przekazywana jest przez rodzica-przedsiębiorcę, który rozlicza się przy pomocy ryczałtu ewidencjonowanego lub podatku progresywnego, może on pod pewnymi warunkami uzyskać prawo do odliczenia jej od dochodu. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, tego typu sytuacja może wystąpić jeżeli darowizna przekazywana jest na cele organizacji publicznych, religijnych lub krwiodawstwa, a jej całkowita wartość nie wykracza poza 6% uzyskiwanego przez podatnika dochodu. Darowizna może natomiast zostać opodatkowana, jeżeli przedsiębiorca przekazuje w tej formie materiały lub towary, od których powinien odliczyć VAT.
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, niepobieranie opłaty za przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika jest uznawane za ich dostawę. Może to na przykład dotyczyć przekazania lub zużycia tych towarów na cele osobiste rodzica lub jego udziałowców i pracowników. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, jeżeli podatnik miał częściowe lub całościowe prawo do obniżenia kwoty podatku naliczanego z tytułu importu, wytworzenia lub nabycia tych towarów lub też ich elementów składowych. Ponieważ na terenie kraju każda dostawa opodatkowana jest przez podatek od usług i towarów, dokonanie tego rodzaju darowizny wymaga wykazania oraz odprowadzenia do urzędu należnego podatku VAT oraz wyksięgowania towaru.
Komentarze