Cewnik Foleya to popularne urządzenie urologiczne, które stosuje się w celu odprowadzenia moczu z pęcherza moczowego. Przy jakich schorzeniach zakłada się cewnik Foleya? Z czego jest zbudowany? Jak wygląda jego pielęgnacja?
Co to jest cewnik Foleya?
Cewnik Foleya to urządzenie medyczne, wymyślone w 1935 roku przez chirurga z Bostonu, Fredericka Foleya. Wynalazek miał na celu poprawę procedur drenażu pęcherza moczowego, które do tej pory były bardziej inwazyjne i mniej komfortowe dla pacjentów. Cewnik Foleya szybko stał się popularny, wyróżniał się prostotą, skutecznością i niewielką inwazyjnością. Urządzenie wykorzystuje się do odprowadzania moczy z pęcherza moczowego w sytuacji, gdy naturalne oddawanie moczu jest niemożliwe lub utrudnione.
Kiedy wskazane jest stosowanie cewnika Foleya?
Cewnik Foleya znajduje zastosowanie zarówno w diagnostyce, jak i leczeniu różnych schorzeń układu moczowego, a także podczas zabiegów operacyjnych oraz w niektórych sytuacjach okołoporodowych. Najczęściej cewnikowanie stosuje się u pacjentów w ciężkim stanie, nieprzytomnych czy po zabiegach operacyjnych. Dzięki urządzeniu można sprawdzić ilość wydalanego moczu, a także ocenić funkcje nerek i ogólny stan zdrowia. Inne wskazania do cewnikowania to:
- Chemioterapia dopęcherzowa,
- Stan po zabiegach urologicznych,
- Przerost prostaty,
- Zapalenie pęcherza moczowego,
- Badania urodynamiczne,
- Badania obrazowe tj. cystografia i cystometria,
- Poród.
Cewnik Foleya w położnictwie
Cewnik urologiczny Foleya ma również zastosowanie w położnictwie. Urządzenie stosuje się pacjentek w czasie porodu preindukowanego mechanicznie. Cewnikowanie stymuluje cewkę moczową, a to w wielu przypadkach wywołuje skurcze i tym samym skraca czas trwania porodu. Warto dodać, że użycie cewnika w trakcie porodu jest bezpieczne, zarówno dla matki, jak i noworodka. W tym wypadku bardzo często nie jest konieczne ręczne usuwanie cewnika. Urządzenie często wypada samoistnie podczas rozwarcia szyjki macicy.
Budowa cewnika Foleya
Cewnik prosty Foleya to wyrób medyczny do jednorazowego użytku, używany w przypadku chorych, mających problemy z opróżnianiem pęcherza moczowego. Cewnik posiada dwa główne otwory: jeden na końcu dystalnym, przez który odprowadzany jest mocz, oraz drugi otwór, przez który można napełniać balonik umieszczony tuż za końcówką dystalną. Najważniejszą częścią cewnika, oprócz giętkiej rurki, jest balonik o średnicy większej od średnicy pęcherza moczowego, wypełniony sterylną wodą. Balonik działa stabilizująco, zmniejsza ryzyko wysunięcia się cewnika z pęcherza. Cewniki Foleya dostępne są w wielu rozmiarach, dzięki temu można dopasować je do wielkości cewki moczowej pacjenta. Do wyboru są rozmiary: CH 12, CH 14, CH 16, CH 18, CH, 20, CH 22, CH 24, o pojemności od 5 do 10 ml. Cewniki Foleya produkuje się z różnych materiałach, tj. lateks, silikon lub silikonowe tworzywo syntetyczne. Najczęściej wybierane są cewniki z silikonu, który uchodzi za bezpieczny, antyalergiczny i łatwy do zakładania i zdejmowania. Najczęściej wykorzystywany jest cewnik dwudrożny, który posiada jedną drogę do odprowadzania moczu, a drugą do napełniania balonika. Cewnik trójdrożny jest rzadziej stosowany. Wykorzystuje się go do płukania pęcherza moczowego, np. po zabiegach chirurgicznych na pęcherzu, do usuwania skrzepów w przypadku krwawienia z pęcherza. Jest wyposażony w dodatkową drogę do wprowadzenia płynu do płukania. Cewniki jednodrożne, z jedną drogą do odprowadzania moczu są już dziś niestosowane. Więcej informacji dostępnych jest na stronie https://pogotowie-pielegniarskie.pl/cewnik-foleya-przeznaczenie-budowa-i-dzialanie-rozmiary-oraz-pielegnacja-cewnika-pecherzowego/.
Cewnikowanie pęcherza moczowego
Założenie cewnika urologicznego to zabieg inwazyjny, który odbywa się w znieczuleniu, przez cewkę moczową. W trakcie zakładania cewnika ważne jest nawilżenie cewki moczowej za pomocą odpowiedniego żelu. Jest to szczególnie ważne w przypadku mężczyzn, u których cewnikowanie jest trudniejsze. Panowie mają dłuższą cewkę moczową, często występuje przerost gruczołu krokowego, a to może utrudniać zabieg. Aby cewnik dobrze się trzymał, przyczepia się go do skóry za pomocą plastra lub przylepca. Po założeniu cewnika podaje się do jego ujścia 10 ml soli fizjologicznej, a do drugiego montuje woreczek na mocz o pojemności 750 ml, 1,5 l lub 2 l.
Aby usunąć cewnik, należy opróżnić worek na mocz za pomocą zacisku. Po tym zacisk można zamknąć i przystąpić do kolejnego kroku, jakim jest opróżnienie balonu i chwycenie rury cewnika kleszczami. W trakcie zabiegu pacjent powinien znajdować się w pozycji leżącej, na plecach. Nogi muszą być rozłożone, zgięte w kolanach. Należy pamiętać, aby zdezynfekować otwór cewki moczowej. Czynności trzeba wykonywać delikatnie, z wyczuciem, a po wyjęciu zutylizować narzędzia w odpowiednim pojemniku. Cewnikowanie mogą wykonywać lekarze lub pielęgniarki, które mają odpowiednią wiedzę na ten temat. Zabieg nie jest bolesny, ale może powodować dyskomfort.
Higiena cewnika Foleya
Bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja cewnika i pilnowanie codziennej higieny ujścia cewki moczowej. Nie można samodzielnie odłączać worka od cewnika, a także pozostawić cewnika otwartego. Należy pamiętać, ze worek musi być wymieniany po każdym napełnieniu. W trakcie noszenia i po usunięciu urządzenia należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, powodujące częstsze płukanie pęcherza i cewnika. W niektórych sytuacjach może dojść do zatkania cewnika Foleya. W takim wypadku konieczne jest przepłukanie urządzenia. Do płukania cewnika należy wykorzystywać specjalistyczne preparaty, usuwające kamień, zapobiegające rozwojowi infekcji. Procedurę musi wykonać lekarz lub doświadczona pielęgniarka. W trakcie stosowania cewnika, a także na skutek nieprawidłowej pielęgnacji mogą pojawić się skutki uboczne tj. infekcje układu moczowego, zapalenie najądrza, ropień okołocewkowy, kamica pęcherza, urazy mechaniczne.
Częstotliwość wymiany cewnika
Niektórzy pacjenci wymagają cewnika jednorazowo, inni potrzebują cewnika na stałe. W tym drugim przypadku ważne jest regularne wymienianie urządzenia. To, z jaką częstotliwością musi odbywać się wymiana cewnika, zależy od materiału, z którego cewnik jest zrobiony. Cewniki lateksowe wymienia się co ok. 10 dni, a cewniki silikonowe, które są trwalsze i mniej drażniące do skóry, można mieć dłużej, nawet do miesiąca. Dostępne są także cewniki powlekane srebrem, które można użytkować przez 3 miesiące. Wymiana jest konieczna również wtedy, gdy cewnik ulegnie zatkaniu, pojawią się objawy zakażenia, pacjent będzie odczuwał ból.
Cewnik Foleya to nieocenione narzędzie medyczne, które pełni bardzo ważną funkcję w diagnostyce, leczeniu oraz monitorowaniu wielu stanów chorobowych związanych z układem moczowym. Służy przede wszystkim do sprawnego odprowadzania moczu z pęcherza. Jego stosowanie jest powszechne zarówno w urologii, chirurgii, jak i położnictwie. Pomimo ryzyka związanego z jego stosowaniem, odpowiednia technika zakładania i przestrzeganie zasad aseptyki pozwalają na minimalizację powikłań i poprawę komfortu pacjenta.
Komentarze